Şadilli (Şadîyan) Aşireti ve Cemal Abdal Ocağı

Aşiret: Şadilli, Şadi, Şadlu, Şadiyan Aşireti
Pir-Dede Ocağı: Cemal Abdal (Seyyid Nurî Cemaleddin) Ocağı
Mürşid Ocağı: Serçelan Axûçan (Ağuiçen-Avuçan) Ocağı
Dil: Kürtçe’nin Kurmancî Lehçesi

Bünyesinde Alevî (Erzincan, Sivas, Dersim); Şafii (Urfa, Ağrı); Hanefi (Elazığ-Karakoçan); Caferî (İran-Horasan); Ezidî (Ermenistan) inançlarına bağlı üyeler bulunduran Kürt aşiretidir.

Kökleri, Muhammed Bin Şeddadi (951 yılında kurulan Şeddadi devletinin kurucusu) ve Selahaddin Eyyubî’nin dedesi Şadi Bin Mervan’a dayanır. Bu isimlerin
Divin’e (şeddadilerin kurulduğu bugünün ermenistan topraklarında yer alan, Selahaddin Eyyubî’nin aile köklerinin bulunduğu kent) ırak-iran sınırı bölgesindeki Kirmanşah’tan geldiği biliniyor. Şeddadiler selçuklularla birlikte Bizans’a karşı savaşmıştır. Selçuklular “Ani” kentini bizans’tan alarak şeddadilere armağan etmiştir. Kentin asıl yerlisi olan Pakraduniler Ravadilerin (şeddadilerin ataları) kız alıp verdiği bir ermeni (bazı tarihçilere göre kökler yahudi olan) hanedanıdır. Kurulduktan 124 yıl sonra alp arslan tarafından yıkılan şeddadiler ani’deki emirliklerine 1199 tarihine kadar devam etmişlerdir. Bu aşiretin ataları tarih boyunca ermenilerle, araplarla, türkmenlerle ve diğer ırklarla karışmıştır. arap gezgini “Mukaddesî” 982 yılında Duvin’de hristiyanların çogunlukta olduğunu; fakat kentin şeddadi Kürtlerinin elinde olduğunu yazmıştır.

Aşiret adının Şad (Dicle) nehrinden geldiği iddiaları olsada, Şadilerin mi nehre ad verdiği, nehrin mi Şadîlere ad verdiği net değildir. Çünkü 16. yyda Kiğı ve Çemişgezek’te adı geçen bir aşirettir.

Anadolu Alevî ocaklarının Horasan’dan geliş yollarının Sürmeli Çukur-Aras boyları olduğu kesinleşir. Bu, şu demektir ki Malazgirt’ten önce Şadıllılar Anadolu’ya gelmişlerdir(?).

W. İvanow, Horasan Etnolojisi Üzerine Notlar’ında: “Safevî döneminin sonuna doğru Şadili (Şadlu) Kürd’ü olan DOLÎ HAN, şimdilerde Horasan’ın önemli bir kenti olan “Bezneverd”i kurmuştur.” demektedir.

Şadilli’nin bir koluna da KIMSOR denmektedir (Kım ve Sor. Kım Kürtçede Başlık, Sor ise Kızıl demektir. Bu manada Kızıl-başlık takan veya Kızılbaş demektir ve Bingöl-Erzincan’da yaşamaktadırlar).

1780 yılında Dersim yöresinden hükümete sunulan bir dilekçede sürgünü istenen aşiretler arasında Şadilli’de vardır. 1787 yılında ise Çemişgezek’te yakalanarak öldürülen aşiret önderleri arasında Şat oğlu Ali vardır.

Cemal Abdal (Seyyid Nurî Cemaleddin) Ocağı:

Şadıllı Aşiretinin bir bölümünün bağlı olduğu Alevî ocağıdır. Mürşidi Serçelan Ağuçan’dır. Cemal Abdal’ın, “Büyük ve Küçük Cemal Abdal” adlı iki türbesi Elazığ Karakoçan’ın Madran ve Delikan köyleri arasındadır. Ocağın talipleri Dersim, Erzincan ve Gümüşhane’dedir. Gümüşhanedeki dedeler Şiran’ın Yedibölük köyündedir.

Şahdililerin Seyit Nuri Cemalettine ikrar vermeleri kendilerinin mucizati iken, Bagin zindanlarindan kurtarmalari nedeniyledir. O tarihten bu yana Sahdililer Cemal Abdal’a talip olmuşlardır. Bu bilgiler tamamen Seyit Cemal (Cemal Abdalın) şeceresine dayalıdır. Söz konusu şecere Cemal Abdalın türbesinin ve ocak evinin bulunduğu Delikan köyündedir. Bu şecere, Selçuklu İmparatoru Alaaddin Keykubat tarafından da tuğrası ile mühürlenerek onaylanmıştır.

Şadili köylerinin bugün Anadolu’da olanları aşağı yukarı şunlardır:

Tunceli-Mazgirt’te Muxundu, Canik, Kirzi, Dırban, Hivedan, Isnis köyleri,
Erzincan-Iliç’ta Kirzi köyü
Tercan’da Kosan komu,
Sivas-Kangal’da Yellice (Şeyh Şazeli ile karışmış olmalı> Ek: Kul Seyyid) köyü,
Muş-Varto bölgesinde Şahdeli adıyla tanınan bir aşiretin Şadili kökeninden olduğu ve Alevî inancında bulunduğu bölge tarihinde anlatılmaktadır.

Elazığ, Tunceli, Bingöl ve Diyarbakır bölgelerinde ise Kubathan, Okçiyan , Kimsoran, Cunan, Zimtek oymakları ve doğrudan doğruya Şadili adını taşıyan bir oymak vardır.

KUL SEYYİD

Kaynak:
– Ali Yaman, Kızılbaş-Alevî Ocakları
– Aşiretler Raporu
– Hamza Aksüt, Aleviler
– Rafael Blaga, İran Halkları El Kitabı
– Ali Kemalî, Erzincan
– A. Hezarfen- C. Şener, Osmanlı Belgelerinde Dersim Tarihi
– Seyyid Cemal Abdal Menakıbı
– Dirban-Kızılkale
..