Canbeg Aşireti ve İmam Rıza Ocağı

Canbeg Aşireti ve İmam Rıza Ocağı

Aşiret: Canbek (Cihanbeyli) Aşireti:
DİL: Kürtçe’nin Kurmanci Lehçesi
PİR (Dede) Ocağı: İmam Rıza Ocağı
Mürşid Ocağı: Serçelan Ağuçan (Axûçan – Avuçan) Ocağı

Canbek, Kürt Aşiretlerinin bir federasyonudur. Millî, Mille’de denmektedir. Diyarbakır, Konya, Adıyaman, Yozgat, Muş, Erzincan, Sivas, Elazığ gibi yörelere dağılmış kalabalık bir aşirettir. Yozgattaki Kürtbakır, Yenice, Dereçiftlik, Badigin, Kuzgun ve Kuşsaray köyleri sünnileşmiştir.

Kurmanc lehçesiyle konuşan Canbek Aşireti’nin 16. yy’daki yurtları Harput, Baskil ve Diyarbakır’ın güneyiydi. 17. yyda Harput’tan ayrılan canbek’in bir kolu Sivas Kangal yöresine yerleşmiştir. Daha sonra burdan ayrılan bir kol Yozgat’ta 15 köy kurmuş, bir süre sonra Amasya, Tokat ve Çorum’un köylerine de dağılmış ve yerleşmişlerdir.

Dr. Fritz, Canbekîlerin tarihte İran’ın Mazenderan bölgesinde yaşadıklarını, söylemektedir. Adlarını ise Cihanbeglu olarak kaydetmektedir. Yine Dr. Fritz’e göre Cihanbeglu aşireti Kürtzebân gurubuna mensuptur.

“Aşiret adının anlamı ve kökeni bilinmemektedir. BAALBEK ve ŞENBEK gibi özel adlarla uyaklı olmasına bakılırsa Suriye ve Irak’taki bir yer adı olmalıdır. Baalbek Suriye’de; Şenbek ise Irak’tadır. Canbeklerden derlenen bilgiye göre aşiret, Suriye’den Harput’a gelmiştir.” (Selahaddin Bekki, Pir Davud, Alevilerde Su, Ateş, Kurban ve Ağaç Kültü)

Yerleşim yerleri:
Yozgat: Aydıncık ilçesine bağlı Güroğlu Kışlası, Benlioğlu Kışlası, Sakızlık Kışlası, Toraman Kışlası, Aşağı Kuyucak, Solağın Kışlası, Dirgenli, Kırmoluk Kışla, Üzümlük Kışla, Kırtilim, Doğanoğlu Kışla, Kırtilim Kışla, Kuyu Kışla, Kıyı Kışla,
Amasya: Kuyuma
Zile: Küçükaköz
Ardahan-Göle: Yeniköy
Sivas-Kangal: Davutoğlu, Pınarözü,Külekli, Karamehmetli, Kabakçevliği, Killik, Karagöl, Gebelikatran, İğdeli, Minarekaya, Kırlangıç, Sultanpınarı, Kapıkaya, Kürkçü, Diboğlu, Elkondu, Halilbey, Irmaç,Korubaşı,Çamurlu, Sırçalı, Taşgeçit, Güllüce.
Çorum – Mecitözü: Kayıköyü
Çorum – Ortaköy: Kuyucak, Cevizli
Erzurum – Hasankale: Homigi, Göle, Yeniköy, Kalecik ve Gülistan
Elazığ-Baskil: Berata ve Birvan
Erzincan-Tercan: Kötür

On altıncı (16.) yüzyılda kayıtlarında Birvanlı Köyü’nde Şeyh Şadî adında bir zaviye vardır. Öteki adı Sün-Kürd olarak kaydedilen bu köyde Pir Davud ve Şeyh Şadî türbeleri vardır. Sün-Kürd Köyü’nün Ağuiçen Ocağı’nın merkezlerinden biri olduğu dikkate alınırsa İmam Rıza Ocağı ile Ağuçan Ocağı arasındaki ilişkinin eskiden beri var olduğuna hükmedilebilir.

-KUL SEYYİD-

Kaynak:
1- Hamza Aksüt, Aleviler
2- Mehmet Ali Ünal, 16.yyda Çemişgezek Sancağı
3- Mehmet Ali Ünal, 16. yyda Harput Sancağı
4- Cevdet Türkay, Osmanlıda Oymak Aşiret ve Cemaatler
5- Aşiretler Raporu, 1970
6- Mamo Baran, Koçgiri
7- Nejat Birdoğan, Anadolu ve Balkanlarda Alevi Yerleşmesi
8- Kaynak Kişi: Canbeg Aşiretinden Hasan Babayiğit

...