Kavi Balyan Xisor Aşiretleri ve Ocakları

Adıyaman’da Üç Aşiret ve Ocakları: Kavî, Balyan, Xisor Aşiretleri

1) Kavî aşireti:

Ocak: Doğrudan Serçağlan Ağuçan Ocağına bağlıdır.
Dil: Kürtçenin Kurmanc lehçesi ile konuşur.

Şanlıurfa yöresindeki İzol ve Adıyaman yöresindeki Kavi aşiretleri 1577 yılında Adıyaman ve Elbistan’da ortaya çıkan Şah İsmail ayaklanmasına katılan topluluklardandır.
Ekrad-ı Kavi (Kavi Kürtleri) olarak nitelenen topluluğa; Boylanlı, Belivanlı, Helikanlı, Zengilanlı, ve Salmayanlı adlı obalar da bağlıdır. Ocağın Dedeleri Çelikhan’ın Kurudere köyündedir. Seyit Mençek soyundan olduğunu söylerler.

2) Balyan Aşireti:

Ocak: Pir-Dede Ocağı Kalender Ocağı, Mürşidi Serçağlan Ağuçan Ocağıdır.
Dil: Kürtçenin Kurmanc Lehçesi ile konuşur.

Malatya’nın Doğanşehir, Yeşilyurt ilçeleri ve Adıyaman’da bulunurlar. Kalender Ocağı Dedeleri Malatya Akçadağ’a bağlı Dedeköy’dedir. Malatya’daki Balyanların bir bölümüne “Balî Mişare” denmektedir. Balyan Aşireti’nin Elazığ-Baskilden geldiği söylenmektedir. Baskil’in eski adı Muşar’dır. Bu ismin verilme nedeni olabilir.

Adıyaman’daki Balyanlara Balî Tocik (Tocık Balyanı) da denmektedir.

3) Xisor (Xidsor – Hıdır Sor / Kızıl Hıdır) Aşireti:

Ocak: Pir-Dede Ocağı Üryan Hızır Ocağı, Mürşidi Serçağlan Ağuçan Ocağıdır.
Dil: Kürtçenin Kurmanc Lehçesi ile konuşur.

Xisor (Hıdsor) tümüyle Alevidir. Ocak dedeleri Adıyaman’ın Süsen köyündedir. Ocak Üyeleri Çelikhan Bulam ve Balıkburnu’ndadır. Üryan Hızır’ın türbesi Dersim-Pertek Zeve Köyündedir (Ek: Kul Seyyid> Mehmet Bayrak’ın belirttiğine göre Hızır Üryan Ocağının kuramcısı Baba Tahir Üryan’dır. Bilgi için Mehmet Bayrak makalelerine ve araştırmalarına bakabilirsiniz. Ayrıca Üryan Hızır Ocağının bir merkezide Erzurum Aşkale’dedir). Adıyaman Süsen köyündeki dedeler “Mürşit Vekil” olarak adlandırılmaktadır.

İngiliz Araştırmacı Mark Sykes’e göre 20. yy’ın başında Xisor Aşireti 600 aileden oluşmaktaydı.

Xisor Aşireti’de İzol ve Kavi Aşireti gibi 1577 yılında Adıyaman ve Elbistan’da gerçekleşen Şah İsmail Ayaklanmasına katılmıştır.


Kul Seyyid


Not:
1577 Tarihli Ayaklanma “Düzmece Şah İsmail” Ayaklanması olarak bilinir.

Kaynak
– Mehmet Taşdemir, 16.yyda Adıyaman
– Aşiretler Raporu (1970)
– Hamza Aksüt, Aleviler
– Mehmet Öztürk, 16. yyda Kilis, Urfa, Adıyaman
– Göknur Göğebakan, 16. yy’da Malatya
– Mehmet Bayrak, İç Toroslarda Alevî Kürt Aşiretler

...