Sultan Sahak Mürşid Ocağı ve Yârsân Alevîleri

Sultan Sahak Ocağı ve Yârsân Alevîleri

Giriş

Konuya geçmeden önce Alevilik ve Mürşid ocakları hakkında yanlış bilinen bir genellemeye dikkat çekmek gerekiyor. Büyük çoğunluğumuzda oluşan ” Hacı Bektaş Veli tüm erenlerin başı, Hacı Bektaş Ocağı tüm ocakların mürşidi’dir” gibi çok yanlış ve Alevîlik gerçekliği, Alevî tarihi ile hiç bağdaşmayan bir düşünce hakimdir. Oysaki Ağuçan, Sultan Sahak, Baba Mansur, Dede Garkın Ocakları Hacı Bektaş’dan çok önceleri var olan (yada ad alan) ocaklardır. Örneğin Ağuçan 10.yy ve Şeyh Ahmed Ocakları 11. yy’dır. Sultan Sahak Ocağı 9. yy’dır.

Bilindiği gibi Alevilik ocak sisteminde Mürşid ve Dede-Pir Ocakları vardır. Pir-Dede ocakları da bir mürşid ocağına bağlıdır. Tek mürşid ocağı Hacı Bektaş Ocağı değildir. Varlığı ondan öncesine giden Ağuçan, Dede Garkın, Baba Mansur, Sultan Sahak gibi mürşid ocakları vardır.

Kürt Edebiyatı Alevi Bir Edebiyat Olarak Doğdu

Artuklu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Rektör Yrd. Prof. Dr. Kadri Yıldırım:

– Kürt Edebiyatı Alevî bir edebiyat olarak doğdu. İlk örnekleri Kürtçe’nin Hewramî (Goranî) lehçesinde yazıldı.

– Bu şiirler Abbasilerin ilk dönemlerinde (8-9. yy) Cem evlerinde Tambûr eşliğinde ilahî (Deyiş - Beyt) tarzında okunurdu. Cem evlerinin varlığı da Abbasilerin bu ilk dönemlerine kadar gider.

– Bu ilk Kürt (Alevî) edebiyatının ilk temsilcileri içinde 15 kadar Kadın şair vardır.

Naci - Naciye Sır Geldi

Son zamanlarda bir AY FURYASI aldı gidiyor: “Ay Ali’dir Gün muhammed” nefesinden hareketle tabi. Hatta “AY TANRIDIR” diyenleri bile okudum. Hatta Aleviler ay ve güneşe dönerek dua ederler diyenlere bile tanık olduk. Ay tanrısı “SİN”den dolayı olsa gerektir ki Sabiî (Genel anlamda diyorum çünkü Harran Sabiîleri olarak gecen topluluğun aslında sabiî olmadığı fikri daha baskındır. Harranîler demek daha doğrudur) inancında AY KÜLTÜ’nün özel bir yeri var birçok inançta olduğu gibi. Ay, Hilal olduğunda adı SİN (yaSin), dolunay olduğunda ise NİNGAL’dır. Ningal olunca hamile bir kadındır. Sin, Ningal’in kocasıdır. Bir nevi kendini var eder.

Bir Kızılbaş - Yârsân - Baba Tahir Üryan 1

Bir Kızılbaş - Yârsân - Baba Tahir Üryan 1

Îlahî biçim cem kê biçim cem kê
Ez ku bê dest û pa me biçim cem kê
Hemû min biqewrînin tême cem te
Ku ji te biqewirim biçim cem kê
-Baba Tahir Üryan-

KUL SEYYİD

“Baba Tahir Üryan, Ömer Hayyam’dan 150 yıl, Yunus Emre ve Mevlana’dan 200 yıl önce yaşamış olan bir şairdir. Batılı araştırmacılar onu “Kürtlerin Ömer Hayyam’ı”, “Ömer Hayyam’dan daha derinlikli” olarak nitelendiriyor. Aynı zamanda Baba Tahir Hemedanî olarak da tanınır. Baba Tahir Uryan, Dersim’deki Xizir Üryan Ocağı’nın kuramcısıdır. Kaç tane Dersimli bunu biliyor onu bilmiyorum. Aynı zamanda Ömer Hayyam, Yunus Emre ve Mevlana’nın şiir ve düşünce babasıdır. Diğerlerini bütün dünya tanıyor. Onu niye tanımıyor?” (1)

Alevilikte Devir Kuramı

ALEVÎLİKTE DEVİR KURAMI

Çar anasır babından nikap büründüm (Dört madde – elementen örtü giyindim)

++Alevi – Bektaşî yazın'ında bir de “Devir” kuramı vardır. Bu kurama göre, Gayb Âlemine, yani madde âlemine düşen varlık, önce cemat (cansızlar), sonra bitki, daha sonra hayvan, en sonra da insan biçiminde görülür. Bu aşama ve evrelerden geçer. Toprak – Ateş – Hava – Su ana dörtlüdür. Bu dört öğeden geçen insan, asıl gerçeğinden haberli olmak ve aslına kavuşmak isteğinde bulunur. Ondan sonra derece derece yükselerek, çeşitli aşamalardan geçerek Hakk’a yani Tanrı’ya kavuşur. Bu bir çeşit “iniş ve çıkış” tır. ++ (Kaynak: Alevi-Bektaşi Şiiri Antolojisi)

Alevilikte Kadın

ALEVİ KADINI

Kul Seyyid

Erkek dişi sorulmaz muhabbetin dilinde
Hakkın yarattığı her şey yerli yerinde
Bizim nazarımızda kadın erkek farkı yok
Noksanlık eksiklik senin görüşlerinde
–Hacı Bektaş Veli–

Erkek hükümran inançların hâkimiyeti altında bulunan bir coğrafyada yasaklı bir inanç olmak, Alevîlik açısından kadın konusunda bazı tedbirleri almayı zorunlu hale getirmiştir. Erkek egemen yaşam tarzı kadının sosyal yaşamı hakkında sınırlamalar getirmişse de kadın, Kızılbaş-Alevîlikte bu sınırları kırmayı başarmıştır. Hemen her inanç kadının kendisinde eşit olduğunu ezelden beri söylemiş ise de, bu görüş teoride kalmış; maalesef pratikte, yaşanabilir veya uygulanabilirlik açısından pekte öyle olmamıştır. Bunu yaşayarak ve görerek tecrübe ettik.

Kavi Balyan Xisor Aşiretleri ve Ocakları

Adıyaman’da Üç Aşiret ve Ocakları: Kavî, Balyan, Xisor Aşiretleri

1) Kavî aşireti:

Ocak: Doğrudan Serçağlan Ağuçan Ocağına bağlıdır.
Dil: Kürtçenin Kurmanc lehçesi ile konuşur.

Şanlıurfa yöresindeki İzol ve Adıyaman yöresindeki Kavi aşiretleri 1577 yılında Adıyaman ve Elbistan’da ortaya çıkan Şah İsmail ayaklanmasına katılan topluluklardandır.

Şadilli (Şadîyan) Aşireti ve Cemal Abdal Ocağı

Aşiret: Şadilli, Şadi, Şadlu, Şadiyan Aşireti
Pir-Dede Ocağı: Cemal Abdal (Seyyid Nurî Cemaleddin) Ocağı
Mürşid Ocağı: Serçelan Axûçan (Ağuiçen-Avuçan) Ocağı
Dil: Kürtçe’nin Kurmancî Lehçesi

Bünyesinde Alevî (Erzincan, Sivas, Dersim); Şafii (Urfa, Ağrı); Hanefi (Elazığ-Karakoçan); Caferî (İran-Horasan); Ezidî (Ermenistan) inançlarına bağlı üyeler bulunduran Kürt aşiretidir.

Kökleri, Muhammed Bin Şeddadi (951 yılında kurulan Şeddadi devletinin kurucusu) ve Selahaddin Eyyubî’nin dedesi Şadi Bin Mervan’a dayanır. Bu isimlerin

Canbeg Aşireti ve İmam Rıza Ocağı

Canbeg Aşireti ve İmam Rıza Ocağı

Aşiret: Canbek (Cihanbeyli) Aşireti:
DİL: Kürtçe’nin Kurmanci Lehçesi
PİR (Dede) Ocağı: İmam Rıza Ocağı
Mürşid Ocağı: Serçelan Ağuçan (Axûçan – Avuçan) Ocağı

Canbek, Kürt Aşiretlerinin bir federasyonudur. Millî, Mille’de denmektedir. Diyarbakır, Konya, Adıyaman, Yozgat, Muş, Erzincan, Sivas, Elazığ gibi yörelere dağılmış kalabalık bir aşirettir. Yozgattaki Kürtbakır, Yenice, Dereçiftlik, Badigin, Kuzgun ve Kuşsaray köyleri sünnileşmiştir.

Sinemilli Aşireti ve Sinemilli Ocağı

 SİNEMİLLİ AŞİRETİ VE SİNEMİLLİ OCAĞI

Aşiret: Sinemilli, Alxas, Şixraş, Behram Gazili, Atma (?) ve Kürecik Aşiretleri
Dil: Kürtçe’nin Kurmanci Lehçesi
Pir Ocağı: Sinemilli Ocağı (Sultan Sinemil)
Mürşid Ocağı: Serçelan Ağuçan (Axûçan) Ocağı

Sarî çelan çel konîya
Koçê êron la sar donîya
Sarfirozê von Oli’ya
-Ali Murtaza Dede-
(Kırklar başı kırk çeşmedir / Erenler göçünü başına indirir / Önderleri de Ali’dir)

KUL SEYYİD

Sinemilli, hem dede soylu bir Alevî pir-dede ocağı, hemde aşiret ismidir. Rivayetlerde Ocağın Soyu 5. İmam Muhammed Bakır’a dayandırılır. Mürşidi Ağuçan ve Ebul Vefa Kürdî ise 4. İmam Zeynel Abidin’e dayandırılır. Sinemillilerin dili Kürtçe’nin Kurmanci lehçesidir. Elbistanda Kantarma Köyü Sinemilli Ocağı’nın merkezlerindendir. Mürşidi Ağuçan Ocağı olan Sinemilli Ocağının talipleri özellikle Elbistan, Pazarcık, Malatya yörelerinde yoğundur. Bununla beraber Erzincan, Elazığ, Gümüşhane-Şiran, Kayseri-Sarız da Sinemilliler yaşamaktadır. Özel olarak 1937-38 Dersim katliamında Tekirdağ-Malkara’ya sürülen Sinemilli ailesi vardır. Sivas Şarkışlaya Pazarcıktan göçen Sinemillilerde vardır.

Alevilikle İlgili Araştırmalar / Makaleler

Çeşitli Alevî araştırmacılarından, pirlerinden veya alevilik üzerine yazılan araştırma-incelemelerden derlenmiş araştırma-makale-inceleme tarzı yazılar.

Alevilik Araştırmaları / Kitap Önerileri

KİTAP (TIKLA)


......

Sinemilliler Kimdir ve Sinemilli Ocağı (Araştırma-Video-Görsel)

İÇERİK ZAMANLA GÜNCELLENMEKTEDİR

1) Konu: Sinemilli Aşireti ve Sinemilli Ocağı (Kul Seyyid)

2) Konu: Sinemilliler ve Sinemil Adı, Kökenleri (Mehmet Bayrak)
3) Konu: Sinemil İzinde 1: Ebul Vefa Kürdi, Kara Pir Bad ve Ağuçan Ocağı
4) Konu: Sinemil İzinde 2: Şecereler ve Vefaîlik
5) Konu: Sinemilliler Bir Kürt Alevî Aşireti (Mehmet Bayrak)
6) Konu: Sinemillili Bir Amazon: Fate Raş (Elif Sonzamancı)
7) Konu: Köklü Bir Ocak: Sinemilliler (İbrahim Sinemillioğlu)
8) Konu:

NEFES, DEYİŞ, KILAM (TÜRKÜ)

1) Deyiş: Tacım Dede (Tacimî Rizê) - Av Reya İmam Husêna
2) Semah: Sinemilli - Kantarma Pirleri - Cem - Semah 1
3) Deyiş: Mehmet Mustafa Dede - Leylan Semahı
4) Deyiş: Büyük Tacım Dede - Ez Qızılbaşım
5) Deyiş: Mehmet Mustafa Dede - Ağbaba Semahı
6) Deyiş: Tacım Soysüren (Tacimî Rizê) - Tekkemiz Meyhane
7) Deyiş: Mamo Geyik - Muhabbet Dostum
8) Deyiş: İbrahim Aldede - Beni Candan Usandırdı
9) Deyiş: Mamo Geyik - Ali'dir Ali
10) Deyiş: Büyük Tacım Dede & Ali Ekber Dede - Gel Gönül Gezme Serseri
11) Deyiş: Veyis Erdoğan - Hak İçin Bir Niyaz
12) Deyiş: Ali Ekber Dede - Pazar-ı Aşk
13) Deyiş: Ali Ekber Dede - Hikmet-i Lokmana Sor
14) Kilam: Mehmet Suna - Elif Dayê (Pulyanlı Elif Ana Anısına)
15) Deyiş: Hasan Sinemillioğlu - Eli Boş Olmaz
16) Deyiş: İbrahim Aldede - Hakikat Rahına Ereyim Dersen
17) Deyiş: Mehmet Yüksel Dede - Hakkı Bağişla
18) Deyiş: Rıza Deprem Dede

19) Deyiş: İbrahim Aldede - Haydar
20) Deyiş: İbrahim Aldede - Gizli Raz Dediler
21) Deyiş: Mehmet Yüksel Dede - Cemal Heq e (Duwazdeh)
22) Deyiş: 

PİRLER (DEDELER)

1) Mehmet Yüksel Dede

2) Kake Îbik - İbo Dede
3) Büyük Tacım Dede
4)

BELGE FOTOĞRAF

Kaynak: Hügo Grothe (1906 - 1911)

-----------------------------

Sinemilli Kadın Kaynak: W.C. Binbaşı Noel (1920)

------------------------

Fatê Raş 300 Süvarinin başında İstanbulda 

Kaynak: The İllusradet London News 22 Nisan 1854
Aktaran: Mehmet Bayrak

...

Sultan Sahak Mürşid Ocağı ve Yârsân Alevileri

İçerik, zamanla güncellenmektedir.

Yarsanlar (یارسان ) YAZI: MAKALE-ARAŞTIRMA